چگونه با اطمینان سرمایهگذاری کنیم
بهنام درفشی
13
بیش از ۶۰٪ از خانوارهای آمریکایی امروزه صاحب سهام هستند، چه بهصورت مستقیم و چه از طریق صندوقهای سرمایهگذاری.
با این حال، برای بسیاری از مردم، دنیای سرمایهگذاری همچنان پر از رمز و راز است، با اصطلاحات و مفاهیمی ناآشنا.
خبر خوب این است که برای سرمایهگذاری موفق، نیازی به مهارتهای پیشرفته ریاضی یا استراتژیهای پیچیده نیست. در عوض، این مسیر با درک مفاهیم پایهای سرمایهگذاری—که به آنها کلاسهای دارایی (Asset Classes) گفته میشود—آغاز میشود و اینکه این داراییها چگونه در کنار هم قرار میگیرند. از امنیت نسبی حساب پسانداز گرفته تا پتانسیل رشد سهام، هر نوع دارایی دارای سطح متفاوتی از ریسک و بازدهی است.
درک جایگاه این داراییها در نردبان ریسک سرمایهگذاری میتواند پایهای محکم برای شروع سرمایهگذاری فراهم کند. در ادامه شما را با این موضوع آشنا خواهیم کرد.
نکات کلیدی
با توجه به تنوع زیاد داراییهای موجود، سرمایهگذاری برای تازهکارها میتواند ترسناک و پیچیده به نظر برسد.
هر نوع سرمایهگذاری در جایی از نردبان ریسک قرار میگیرد؛ پول نقد امنترین اما کمبازدهترین گزینه است، در حالی که سرمایهگذاریهای جایگزین معمولاً پرریسکترین هستند ولی احتمال بازدهی بالاتری دارند.
برای سرمایهگذاران تازهکار، انتخاب صندوقهای شاخص (Index Funds) یا صندوقهای قابل معامله در بورس (ETFها) که عملکرد بازار را تقلید میکنند، اغلب بهترین مسیر است.
بازار سهام در بلندمدت معمولاً بازدهی بیشتری نسبت به اوراق قرضه داشته است، اما در کوتاهمدت ریسک بالاتر و نوسانات قیمتی بیشتری دارد.
کارشناسان سرمایهگذاری توصیه میکنند که پول خود را در دستههای مختلف دارایی پخش کنید (تنوعبخشی یا Diversification) و همه سرمایه را روی یک گزینه نگذارید.

درک نردبان ریسک سرمایهگذاری
در ادامه، کلاسهای اصلی دارایی را به ترتیب افزایش ریسک در نردبان ریسک سرمایهگذاری میبینید:
پول نقد
سپرده بانکی امنترین و قابلدرکترین دارایی سرمایهگذاری است — و معمولاً اولین نوع سرمایهگذاری هر فرد محسوب میشود. این نوع سرمایهگذاری نهتنها اطلاعات دقیقی از میزان بهرهای که سرمایهگذار دریافت خواهد کرد ارائه میدهد، بلکه تضمین میکند که اصل سرمایه بازگردانده میشود.
اما نکته منفی آن این است که سود حاصل از پولی که در حساب پسانداز نگهداری میشود، بهندرت از نرخ تورم بیشتر است.
گواهیهای سپرده (CDs) نقدشوندگی کمتری دارند، اما معمولاً نرخ بهره بالاتری نسبت به حسابهای پسانداز ارائه میدهند.
با این حال، پولی که در یک گواهی سپرده سرمایهگذاری میشود برای مدتی (از چند ماه تا چند سال) قفل میشود و معمولاً برداشت زودتر از موعد آن با جریمه همراه است.
اوراق قرضه (Bonds)
اوراق قرضه ابزارهای بدهی هستند که نشاندهنده وامی هستند که یک سرمایهگذار به یک وامگیرنده داده است. یک اوراق قرضه معمولاً از سوی یک شرکت یا دولت صادر میشود، جایی که وامگیرنده در ازای استفاده از سرمایه سرمایهگذار، نرخ بهره ثابتی را به خریدار اوراق پرداخت میکند. اوراق خزانهداری ایالات متحده (U.S. Treasurys) از محبوبترین اوراق قرضه در سراسر جهان هستند.
نرخ اوراق قرضه اساساً توسط نرخ بهره تعیینشده از سوی بانکهای مرکزی مشخص میشود. به همین دلیل، این اوراق زمانی که فدرال رزرو ایالات متحده یا سایر بانکهای مرکزی نرخ بهره را افزایش میدهند، بهشدت معامله میشوند.
مقایسه بازده سالانه سهام و اوراق قرضه
این نمودار بازده سالانه صندوق قابل معامله iShares AGG (که نماینده شاخص اوراق قرضه Bloomberg Aggregate Bond Index است) را با شاخص S&P 500 (شاخصی متشکل از ۵۰۰ شرکت بزرگ آمریکایی بر اساس ارزش بازار و معیارهای دیگر) مقایسه میکند. این مقایسه دید مناسبی از بازده و نوسانات قیمتی سرمایهگذاریهای رایج در بازار سهام و اوراق قرضه به شما میدهد.
اوراق قرضه موجود در AGG پتانسیل کمتری برای سودآوری دارند — اما در عوض، احتمال افتهای شدید قیمتی که در سهام دیده میشود، در آنها نیز کمتر است.
صندوقهای سرمایهگذاری مشترک (Mutual Funds)
صندوق سرمایهگذاری مشترک یک مجموعه بزرگ سرمایهگذاری است که در آن افراد زیادی پول خود را با هم ترکیب کرده و به یک مدیر مالی حرفهای میسپارند تا بهجای آنها سهام، اوراق قرضه یا دیگر داراییها را خریداری کند. در ازای این کار، شما بر اساس مبلغی که سرمایهگذاری کردهاید، سهامی از این مجموعه بزرگ داراییها دریافت میکنید.
این صندوقها معمولاً با سرمایهگذاری اولیهای به کوچکی ۵۰۰ دلار (یا حتی بدون حداقل سرمایه) قابل دسترسی هستند. حتی با یک سرمایهگذاری متوسط، میتوانید مالک بخشی از صدها شرکت مختلف شوید. بهعنوان مثال، اگر ۱,۰۰۰ دلار در صندوقی با ۱۰۰ سهم مختلف سرمایهگذاری کنید، در واقع مانند این است که همزمان بخشهای کوچکی از تمام آن شرکتها را خریدهاید.
برخی از صندوقهای سرمایهگذاری برای تقلید از شاخصهای معروف مانند S&P 500 طراحی شدهاند — نخستین صندوقهای سرمایهگذاری در دهه ۱۹۷۰ دقیقاً همین کار را انجام دادند. این نوع صندوقها «صندوقهای غیرفعال» (Passive Funds) نامیده میشوند، چون مدیران آنها صرفاً تلاش میکنند عملکردشان با یک شاخص خاص برابر باشد و برخلاف تلاش برای شکست دادن بازار، این روش نیاز به تلاش کمتری دارد.
در مقابل، صندوقهای سرمایهگذاری فعال (Actively Managed Funds) توسط مدیران حرفهای بهطور مداوم تنظیم میشوند تا عملکردی بهتر از بازار داشته باشند (مانند یک سرآشپز که دائم در حال آزمایش مواد اولیه است). اما معمولاً این صندوقهای فعال کارمزد بالاتری دارند که میتواند در طول زمان از سود سرمایهگذاری شما بکاهد.
صندوقهای قابل معامله در بورس (ETFها)
صندوقهای قابل معامله در بورس (Exchange-Traded Funds یا به اختصار ETFs) از زمان معرفیشان در اوایل دهه ۱۹۹۰ بهشدت محبوبیت یافتهاند. ETFها شبیه صندوقهای سرمایهگذاری مشترک هستند، اما در طول روز معاملاتی در بورس معامله میشوند. بنابراین، میتوانید آنها را درست مانند سهام شرکتهایی مثل اپل (Apple Inc. یا AAPL) خرید و فروش کنید. این بدان معناست که ارزش آنها در طول روز معاملاتی بالا و پایین میرود.
ETFها میتوانند شاخص پایهای مانند میانگین صنعتی داو جونز یا هر سبد دیگری از سهامی که مدیر صندوق انتخاب میکند را دنبال کنند. این شاخصها ممکن است شامل بازارهای نوظهور، کالاها، بخشهای تجاری خاص مانند بیوتکنولوژی یا کشاورزی و موارد دیگر باشند. اما محبوبترین نوع ETFها، هم برای سرمایهگذاران نهادی عظیم و هم برای افرادی که هر ماه مبلغی را در یک صندوق سرمایهگذاری میکنند، آنهایی هستند که شاخصهای بازار را دنبال میکنند.
سهام
وقتی سهام میخرید، در واقع بخشی کوچک از مالکیت یک شرکت را خریداری میکنید. برای مثال، اگر سهام شرکت اپل را داشته باشید، واقعاً بخشی از مالکیت آن شرکت را دارید—حتی اگر این مقدار ناچیز باشد.
دو روش اصلی برای کسب درآمد از سهام وجود دارد:
افزایش قیمت سهام پس از خرید: اول، وقتی سرمایهگذاران دیگر از وضعیت شرکت و قیمت پیشنهادی برای خرید سهام راضی باشند، سهام را میخرند. اگر تعداد کافی این کار را انجام دهند، قیمت سهام افزایش مییابد. وقتی قیمت افزایش یافت، میتوانید سهام خود را بفروشید—مبلغی که بالاتر از قیمتی است که برای خرید پرداخت کردهاید به عنوان افزایش قیمت شناخته میشود—و از این طریق سود سرمایهای کسب کنید.
سود سهام (Dividends): دوم، برخی شرکتها بخشی از سود خود را مستقیماً به سهامداران از طریق پرداختهای منظم به نام سود سهام پرداخت میکنند.
شرکتهایی که برای ۲۵ سال متوالی سود سهام پرداخت کردهاند، به عنوان «اشراف سود سهام» (Dividend Aristocrats) شناخته میشوند. در ادامه فهرستی از این شرکتها در شاخص S&P 500 آمده است.
اشراف سود سهام شاخص S&P 500
اشراف سود سهام، شرکتهایی در شاخص S&P 500 هستند که هر سال سود سهام خود را برای ۲۵ سال یا بیشتر افزایش دادهاند. در اینجا فهرستی از همه آنها آمده است که با مشهورترین سهامی که این کار را طولانیترین مدت انجام دادهاند، شروع میشود. میتوانید با استفاده از فلش سمت راست، اعضای تازهواردتر را نیز مشاهده کنید.
با این حال، سهام ریسکهای واقعی دارد. شرکتها ممکن است ضرر کنند، قیمت سهام میتواند به زیر مبلغی که پرداخت کردهاید سقوط کند، و در بدترین حالت—اگر شرکت ورشکسته شود—سهامداران در آخرین صف برای دریافت هرگونه بازپرداخت قرار دارند. به همین دلیل مشاوران مالی اغلب پیشنهاد میکنند که پولی که طی پنج سال آینده به آن نیاز دارید را در سهام سرمایهگذاری نکنید.
اما میتوانید ریسک خود را با انتخاب انواع خاصی از سهام کاهش دهید. شرکتهای بزرگ و مستقر مانند کوکاکولا (KO) یا جانسون اند جانسون (JNJ) معمولاً رشد پایدارتری اما کندتری ارائه میدهند. شرکتهای متوسط، تعادل بین این دو را فراهم میکنند، در حالی که شرکتهای کوچک، که به آنها «سهام کوچک» یا small-caps گفته میشود، پتانسیل رشد انفجاری دارند اما همچنین احتمال بیشتری برای شکست خوردن دارند.
ریسکدارترین سهام اغلب متعلق به شرکتهای جوان در صنایع نوظهور یا آنهایی است که با مشکلات مالی روبهرو هستند و وقتی قیمت هر سهم آنها کمتر از ۵ دلار باشد، به آنها «سهام پنی» گفته میشود.
سرمایهگذاریهای جایگزین
جهان گستردهای از سرمایهگذاریهای به اصطلاح جایگزین وجود دارد که سهام، اوراق قرضه یا صندوقهای سرمایهگذاری که آنها را در بر میگیرند، نیستند:
املاک و مستغلات: میتوانید به دو روش در املاک سرمایهگذاری کنید. روش مستقیم شامل خرید ساختمانها یا زمین واقعی است—اگر خانهای خریده باشید، میدانید این کار چقدر زحمت دارد. روش آسانتر، خرید سهام در صندوقهای سرمایهگذاری املاک (REITs) است—شرکتهایی که املاک را مالکیت و مدیریت میکنند. این صندوقها مانند سهام معامله میشوند اما باید ۹۰٪ سود خود را هر سال به سرمایهگذاران پرداخت کنند که اغلب منجر به سود سهام بالاتر میشود.
صندوقهای پوشش ریسک (Hedge funds) و سهام خصوصی (Private equity): این ابزارهای سرمایهگذاری مانند باشگاههای انحصاری هستند—معمولاً فقط برای افرادی که ثروت دارند (که به آنها «سرمایهگذاران معتبر» گفته میشود) باز هستند. صندوقهای پوشش ریسک سعی میکنند چه بازارها صعودی باشند و چه نزولی، از طریق استراتژیهای پیچیده سود کنند. شرکتهای سهام خصوصی کل شرکتها را میخرند، ساختار آنها را تغییر میدهند و سپس با سود میفروشند. هر دو معمولاً نیاز دارند سرمایهگذاران پولشان را برای سالها قفل کنند.
کالاها: اینها کالاهای فیزیکی مانند طلا، نفت خام یا محصولات کشاورزی هستند. احتمالاً نمیخواهید یک گله گاو در حیاط خانهتان داشته باشید، اما میتوانید از طریق صندوقهای ویژهای که قیمت آنها را دنبال میکنند، در کالاها سرمایهگذاری کنید. بسیاری از سرمایهگذاران از کالاها به عنوان پوشش یا محافظ در برابر تورم استفاده میکنند چون قیمت آنها اغلب وقتی هزینههای زندگی افزایش مییابد، بالا میرود.
برخی از ETFهای تخصصی نیز بهطور خاص بر کالاها تمرکز دارند.
چگونه عاقلانه، مناسب و ساده سرمایهگذاری کنیم
شروع سفر سرمایهگذاریتان نیازی به پیچیدگی ندارد. در اینجا یک رویکرد ساده آورده شده است:
1.با اصول اولیه شروع کنید: با صندوقهای مشترک یا ETFهایی که شاخصهای گسترده بازار را دنبال میکنند شروع کنید. وقتی تازه شروع میکنید، بهتر است بخشهایی از کل بازار را بخرید تا اینکه سعی کنید تکتک برندگان را انتخاب کنید.
2.هزینهها را پایین نگه دارید: هر دلاری که بابت کارمزد میپردازید، دلاری است که در حساب شما رشد نمیکند. صندوقهای شاخص معمولاً هزینههای کمتری نسبت به سرمایهگذاریهای فعال دارند.
3.به تدریج تنوع ایجاد کنید: وقتی به بررسی پرتفوی خود عادت کردید—اول شاید هر نوسان پایین را ترسناک ببینید، اما این حس به مرور کم میشود—میتوانید انواع مختلفی از سرمایهگذاریها را اضافه کنید. اما خودتان را تحت فشار نگذارید که همه چیز را داشته باشید. بسیاری از سرمایهگذاران موفق، تمام عمر با یک ترکیب ساده از صندوقهای شاخص سهام و اوراق قرضه میمانند.
به یاد داشته باشید نصیحت وارن بافت را: مشهورترین سرمایهگذار جهان پیشنهاد میکند که بیشتر مردم با تنها دو صندوق سرمایهگذاری، یکی که شاخص S&P 500 (سهام آمریکا) را دنبال میکند و دیگری که اوراق قرضه آمریکا را دنبال میکند، عملکرد خوبی خواهند داشت.
تنظیم انتظارات واقعبینانه برای داراییها در هر اقتصاد
دقیقاً همانطور که شرایط مختلف آب و هوایی نیاز به لباسهای متفاوت دارد، شرایط اقتصادی مختلف نیز معمولاً سرمایهگذاریهای متفاوتی را ترجیح میدهند. در ادامه به طور کلی نحوه عملکرد این موضوع را بررسی میکنیم:
وقتی اقتصاد قوی است
سهام معمولاً در دوران رونق اقتصادی عملکرد خوبی دارند. دلیل آن روشن است: زمانی که مردم شغل دارند و پول برای خرج کردن در اختیار دارند، شرکتها سود بیشتری کسب میکنند و این اغلب منجر به افزایش قیمت سهام میشود.
اوراق قرضه در این دورهها معمولاً با مشکل مواجه میشوند، زیرا افزایش نرخ بهره (که اغلب با رشد قوی همراه است) باعث میشود ارزش اوراق موجود کاهش یابد.
املاک و مستغلات نیز اغلب زمانی که اقتصاد پررونق است و مردم شغلهای خوبی دارند، عملکرد مناسبی دارد. با این حال، اگر نرخ بهره بیش از حد بالا برود، هزینه بالاتر وامهای مسکن میتواند بازار مسکن را سرد کند.
وقتی اقتصاد رو به کندی میرود
سهام معمولاً آسیب میبینند، چون سود شرکتها کاهش مییابد و سرمایهگذاران نگران میشوند.
در عوض، اوراق قرضه معمولاً عملکرد بهتری دارند، زیرا در دوران سخت، نرخهای بهره معمولاً کاهش مییابند و این باعث میشود اوراق قرضه موجود ارزش بیشتری پیدا کنند.
پول نقد در زمانهای نامطمئن برای بسیاری از سرمایهگذاران جذابتر میشود. اما این را به خاطر داشته باشید که نگهداری پول نقد—مثلاً زیر تشک—سود یا بهرهای برای شما به همراه ندارد.
شرایط خاص
طلا اغلب نقش پناهگاه مالی را ایفا میکند. وقتی سرمایهگذاران نگران میشوند—چه به دلیل مشکلات اقتصادی، بیثباتی سیاسی، یا ترس از تورم—بسیاری به طلا به عنوان پناهگاهی امن روی میآورند. بهعنوان مثال، قیمت طلا در زمان عدم قطعیت ناشی از همهگیری ۲۰۲۰ به رکورد رسید و از آن زمان تاکنون نیز چندین بار به دلیل بحرانهای سیاسی در نقاط مختلف جهان یا نگرانیهای دیگر، جهش کرده است.
کالاهایی مثل نفت و فلزات معمولاً زمانی که تورم افزایش مییابد، عملکرد خوبی دارند، زیرا قیمت آنها نیز مانند بقیه چیزها افزایش مییابد.
پول نقد و سرمایهگذاریهای مشابه آن، مانند صندوقهای بازار پول، برای سرمایهگذارانی که به دنبال حفظ سرمایه خود در دوران نامطمئن هستند، جذاب است. اگرچه این گزینهها بازدهی بالایی ندارند، اما در زمانهایی که سایر سرمایهگذاریها نوسان دارند، ثبات نسبی ارائه میدهند.
به خاطر داشته باشید: گرچه این الگوها معمولاً در طول زمان برقرار هستند، هیچ تضمینی وجود ندارد که همیشه تکرار شوند. به همین دلیل، تنوعبخشی—یعنی پخش کردن سرمایه بین انواع مختلف داراییها—در هر شرایط اقتصادی بسیار مهم است.
کدام طبقات دارایی در زمان تورم بالا بهترین هستند؟
املاک و مستغلات و کالاها (commodities) بهعنوان محافظهای خوبی در برابر تورم شناخته میشوند، زیرا ارزش آنها معمولاً همگام با افزایش قیمتها رشد میکند. علاوه بر این، برخی از اوراق قرضه دولتی بهطور خودکار با نرخ تورم تنظیم میشوند، که آنها را به گزینهای جذاب برای نگهداری نقدینگی مازاد تبدیل میکند.
جمعبندی
درک نردبان ریسک سرمایهگذاری – که از داراییهای امن مانند وجه نقد در پایین آغاز میشود و به سرمایهگذاریهای ناپایدار و جایگزین در بالا میرسد – راه خوبی برای برنامهریزی ساخت پرتفوی شما فراهم میکند. میتوانید با سرمایهگذاریهای ساده و رایج مانند صندوقهای شاخصی که بازار گسترده را دنبال میکنند شروع کنید. با افزایش دانشتان، میتوانید به سراغ پلههای دیگر بروید که با اهداف و میزان تحمل ریسک شما سازگار هستند.
به سه اصل کلیدی توجه داشته باشید:
هیچگاه در چیزی که نمیفهمید سرمایهگذاری نکنید، توصیههای بهظاهر داغ از منابع نامعتبر را نادیده بگیرید، و پولتان را میان داراییهای گوناگون پخش کنید.
همچنین فقط با مشاوران مالیِ کارمزدی (fee-only) مشورت کنید؛ آنها بهازای زمانشان پول میگیرند نه برای فروش محصولات خاص، بنابراین احتمال بیشتری دارد که منافع شما را در اولویت قرار دهند.