اهرم (Leverage) در معاملات فارکس چیست؟

بهنام درفشی

15

معاملات فارکس در میان بازارهای مالی به دلیل نقدشوندگی بالا و جلسات معاملاتی بدون وقفه در مناطق مختلف جهان متمایز است. یکی از ویژگی‌های برجسته‌ای که معاملات فارکس را از سایر بازارها جدا می‌کند، مفهوم اهرم (Leverage) است. البته امروزه از اهرم در بسیاری از بازارها مانند رمزارزها، قراردادهای CFD سهام، و حتی معاملات اختیار (Options) نیز استفاده می‌شود.
نکته مهم این است که اهرم یک شمشیر دو لبه است؛ می‌تواند سودها را چند برابر کند، اما در عین حال ریسک زیان‌های قابل توجه را نیز افزایش می‌دهد.
این مقاله، نگاهی عمیق به مفهوم اهرم در معاملات فارکس دارد و به بررسی تعریف آن، نحوه عملکردش، و تأثیرات قابل‌توجهی که می‌تواند بر معامله‌گران بگذارد، می‌پردازد.
 

نکات کلیدی 

اهرم در معاملات فارکس به‌عنوان نوعی وام از طرف بروکر عمل می‌کند که به شما اجازه می‌دهد موقعیت‌هایی بسیار بزرگ‌تر از سرمایه واقعی‌تان را کنترل کنید. با نرخ‌های مارجین معمولاً بین ۰.۵٪ تا ۱۰٪، معامله‌گران می‌توانند به میزان قابل‌توجهی در بازار فعالیت داشته باشند — برای مثال، اگر مارجین ۲٪ باشد، می‌توانید با فقط ۲,۰۰۰ دلار در حساب خود، یک موقعیت ۱۰۰,۰۰۰ دلاری را کنترل کنید.
مارجین در فارکس به‌عنوان وثیقه یا پیش‌پرداخت حسن نیت عمل می‌کند که بروکر آن را نگه می‌دارد. میزان مارجین بسته به نسبت اهرم تغییر می‌کند — هرچه اهرم بالاتر باشد، نیاز مارجین کمتر می‌شود. مثلاً با اهرم ۱۰۰:۱، فقط باید ۱٪ از ارزش کل موقعیت را به‌عنوان مارجین نگه دارید.
مدیریت ریسک هنگام استفاده از اهرم بسیار حیاتی است، زیرا زیان‌ها می‌توانند از سرمایه اولیه شما بیشتر شوند. اگرچه اهرم‌های بالا مانند ۵۰۰:۱ ممکن است جذاب به نظر برسند، اما خطر مارجین کال (درخواست وجه بیشتر از طرف بروکر برای حفظ موقعیت‌های باز) را نیز به‌شدت افزایش می‌دهند.
سبک‌های مختلف معاملاتی نیازمند سطوح متفاوتی از اهرم هستند — معامله‌گران محافظه‌کار ممکن است نسبت‌های پایین‌تر (مثل ۱:۲۰ تا ۱:۵۰) را ترجیح دهند، در حالی که معامله‌گران جسور ممکن است از اهرم‌های بالاتر (مثل ۱:۱۰۰ تا ۱:۵۰۰) استفاده کنند. انتخاب اهرم باید با تحمل ریسک، استراتژی معاملاتی و اندازه حساب شما سازگار باشد تا شرایط معاملاتی پایدار حفظ شود و از مواجهه با مارجین کال جلوگیری گردد.
 

اهرم در فارکس دقیقاً چیست؟ 

در اصل، اهرم در معاملات فارکس ابزاری مالی است که به معامله‌گران این امکان را می‌دهد تا موقعیت‌هایی را در بازار کنترل کنند که بسیار بزرگ‌تر از سرمایه اولیه آن‌هاست. به بیان ساده، اهرم مانند یک تقویت‌کننده عمل می‌کند و هم سود و هم زیان احتمالی را چند برابر می‌سازد.
 

مکانیسم عملکرد اهرم 

اهرم با استفاده از سپرده‌ای به نام مارجین (Margin) کار می‌کند تا به معامله‌گر دسترسی بیشتری به دارایی پایه بدهد. به زبان ساده، زمانی که یک معامله‌گر موقعیتی با اهرم باز می‌کند، فقط نیاز است بخشی از ارزش کامل معامله را به‌عنوان مارجین پرداخت کند؛ مابقی سرمایه را بروکر تأمین می‌کند. این نسبت بین کل ارزش معامله و مقدار مارجین را نسبت اهرم (Leverage Ratio) می‌نامند.
برای مثال، فرض کنید یک معامله‌گر قصد دارد یک لات از جفت‌ارز GBP/USD را با نرخ 1.2860 خریداری کند. در بازار فارکس، یک لات استاندارد معادل ۱۰۰٬۰۰۰ دلار است. بدون استفاده از اهرم، معامله‌گر باید برای این معامله ۱۲۸٬۶۰۰ دلار سرمایه‌گذاری کند (هزینه‌های تراکنش لحاظ نشده‌اند). حال اگر نرخ تبادل ۲۰ پیپ افزایش یابد و به 1.2880 برسد، ارزش معامله به ۱۲۸٬۸۰۰ دلار خواهد رسید و معامله‌گر ۲۰۰ دلار سود خواهد داشت.
اما اگر معامله‌گر از اهرم استفاده کند — مثلاً با ۱۰٪ مارجین — فقط لازم است ۱۰٬۰۰۰ دلار واریز کند تا این معامله را آغاز کند. در این حالت، با وجود اینکه میزان سود همان ۲۰۰ دلار باقی می‌ماند، اما سرمایه اولیه موردنیاز بسیار کمتر است.
 

انواع مختلفی از نسبت‌های اهرمی 

اهرم در معاملات فارکس با نسبت‌های مختلفی ارائه می‌شود که هر یک سطح متفاوتی از قدرت معاملاتی و میزان ریسک را فراهم می‌کنند.
 

اهرم کم (۱:۱ تا ۲۰:۱)

این نسبت‌ها محافظه‌کارانه‌ترین رویکرد را در معاملات فارکس ارائه می‌دهند. اهرم ۱:۱۰ به معامله‌گران این امکان را می‌دهد که با سرمایه ۱۰۰۰ دلار، توانایی معامله ۱۰,۰۰۰ دلار ارز را داشته باشند. این سطح برای موارد زیر ایده‌آل است:
معامله‌گرانی که ریسک‌پذیری کمی دارند و تمایل به حداقل کردن ریسک دارند
مبتدیانی که در حال یادگیری مدیریت موقعیت‌های معاملاتی هستند
معامله‌گران موقعیتی بلندمدت که تمرکزشان بر تحلیل بنیادی است
 

اهرم متوسط (۳۰:۱ تا ۵۰:۱)

این نسبت‌ها که در میان معامله‌گران خرد معمولی رایج است، تعادل مناسبی بین ریسک و پاداش فراهم می‌کنند. با اهرم ۵۰:۱، سرمایه ۱۰۰۰ دلاری می‌تواند موقعیتی به ارزش ۵۰,۰۰۰ دلار را کنترل کند. این سطح مناسب برای:
معامله‌گران متوسط با مدیریت ریسک تثبیت‌شده
معامله‌گران سویینگ که موقعیت‌ها را برای چند روز نگه می‌دارند
معامله‌گرانی که به دنبال دسترسی معقول به بازار بدون ریسک بیش از حد هستند
 

اهرم بالا (۱۰۰:۱ تا ۲۰۰:۱)

این نسبت‌ها قدرت معامله را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهند اما نیازمند مدیریت دقیق هستند. با اهرم ۱۰۰:۱، سرمایه ۱۰۰۰ دلاری می‌تواند ۱۰۰,۰۰۰ دلار در ارز کنترل کند. این سطح بیشتر مناسب است برای:
معامله‌گران با تجربه و دارای استراتژی‌های اثبات شده
معامله‌گران روزانه و اسکالپرهایی که به دنبال فرصت‌های کوتاه‌مدت هستند
معامله‌گرانی که سیستم‌های مدیریت ریسک قوی دارند
 

اهرم بسیار بالا (۴۰۰:۱ تا ۱۰۰۰:۱) 

بالاترین سطح ریسک که کنترل حداکثری موقعیت‌های معاملاتی را فراهم می‌کند. با اهرم ۵۰۰:۱، سرمایه ۱۰۰۰ دلاری می‌تواند ۵۰۰,۰۰۰ دلار در ارز کنترل کند. این نسبت‌ها:
عمدتاً توسط معامله‌گران حرفه‌ای استفاده می‌شوند
معمولاً از طریق بروکرهای خارج از کشور در دسترس هستند
برای معامله‌گران کم‌تجربه بسیار پرریسک‌اند
در بسیاری از کشورها تحت محدودیت‌های سخت‌گیرانه قانونی قرار دارند
 

مزایا و معایب اهرم

مزایا:

سودهای چندبرابر

یک سفارش به‌درستی قرار گرفته در معاملات فارکس با اهرم می‌تواند سودهای بالقوه را به‌طور قابل توجهی افزایش دهد، زیرا معامله‌گران فقط نیاز دارند بخش کوچکی از سرمایه را به کنترل موقعیت‌های بزرگ در بازار اختصاص دهند.

بهره‌وری سرمایه

معامله‌گران می‌توانند بدون نیاز به سرمایه اولیه زیاد، پرتفوی خود را در چندین جفت ارز متنوع کنند. این امکان، توزیع بهتر ریسک و استفاده هم‌زمان از فرصت‌های مختلف بازار را فراهم می‌کند.

افزایش مشارکت در بازار

معامله‌گران خرد با سرمایه کمتر می‌توانند حجم‌های معاملاتی در سطح حرفه‌ای را تجربه کنند و در حرکت‌های بازار شرکت کنند که در غیر این صورت به سرمایه زیادی نیاز داشت.
 

معایب:

زیان‌های چندبرابر

اهرم سود و زیان را در معاملات فارکس بزرگ نمایی می‌کند. اگر حرکت بازار برخلاف موقعیت اهرمی باشد، معامله‌گران ممکن است بیشتر از سرمایه اولیه خود ضرر کنند و بدهی‌های مالی بسیار بیشتری نسبت به سرمایه اولیه‌شان به وجود آید.

فشار روانی

اهرم بالا اغلب منجر به تصمیمات احساسی در معاملات می‌شود، زیرا موقعیت‌های بزرگ‌تر در زمان نوسانات بازار استرس بیشتری ایجاد می‌کنند. این موضوع می‌تواند باعث اتخاذ تصمیمات نادرست و انحراف از استراتژی‌های معاملاتی شود.

تماس‌های مارجین 

استفاده از اهرم بالا ریسک تماس‌های مارجین را افزایش می‌دهد. اگر حرکت بازار مارجین شما را کاهش دهد، کارگزار ممکن است موقعیت‌ها را با قیمت‌های نامطلوب ببندد که منجر به زیان‌های قابل توجه می‌شود.

خطر از دست رفتن کامل حساب

موقعیت‌های بیش از حد اهرمی می‌توانند در نوسانات شدید بازار یا اتفاقات خبری غیرمنتظره، حساب معاملاتی را به سرعت خالی کنند. بسیاری از معامله‌گران تازه‌کار به دلیل استفاده زیاد از اهرم، سرمایه اولیه خود را از دست می‌دهند.

هزینه‌های تامین مالی 

موقعیت‌های اهرمی که شبانه باز می‌مانند ممکن است هزینه‌های تامین مالی به همراه داشته باشند که هزینه کلی معامله را افزایش می‌دهد.
 

مدیریت مؤثر اهرم و کاهش ریسک 

مدیریت کارآمد اهرم برای موفقیت در معاملات فارکس بسیار حیاتی است. در ادامه چند استراتژی برای کاهش ریسک آورده شده است:

اندازه موقعیت 

محاسبه اندازه مناسب موقعیت یکی از جنبه‌های حیاتی در مدیریت مؤثر ریسک در معاملات شماست. این شامل تعیین تعداد واحدها یا قراردادهایی است که قصد دارید در یک ابزار معاملاتی خاص معامله کنید و این تصمیم باید بر اساس تحمل ریسک شخصی و استراتژی کلی معاملاتی شما گرفته شود. بسیار مهم است که از استفاده بیش از حد از اهرم یا اختصاص کل مارجین موجود به یک معامله خودداری کنید، زیرا این کار می‌تواند شما را در معرض ریسک بیش از حد قرار دهد. در عوض، بهتر است درصد معقولی از سرمایه معاملاتی خود را برای هر موقعیت تعیین کنید تا حتی در صورت چند معامله ناموفق، حساب شما به طور قابل توجهی تخلیه نشود.

دستورات توقف ضرر

اجرای دستورات توقف ضرر یکی از اصول پایه در مدیریت ریسک است. این دستورات مانند یک توری امنیتی عمل می‌کنند و به‌صورت خودکار موقعیت‌های شما را در صورتی که قیمت‌ها برخلاف جهت معامله شما حرکت کنند، می‌بندند. با تعیین سطح توقف ضرر، نقطه‌ای از پیش مشخص شده را تعریف می‌کنید که حاضر به پذیرش زیان تا آن حد هستید و این کار سرمایه شما را از کاهش بیشتر محافظت می‌کند. مهم است که دستورات توقف ضرر را در سطوحی قرار دهید که با استراتژی معاملاتی و تحمل ریسک شما سازگار باشد، تا از تصمیمات احساسی در شرایط نوسانی بازار جلوگیری شود.

ابزارهای مدیریت ریسک 

علاوه بر دستورات توقف ضرر، از قدرت ابزارهای مختلف مدیریت ریسک که در اختیار دارید استفاده کنید. به‌عنوان مثال، هشدارهای قیمتی می‌توانند شما را مطلع کنند وقتی که یک ابزار مالی به سطح قیمتی مشخصی برسد و به شما کمک کنند تا از فرصت‌ها یا تهدیدهای احتمالی بازار آگاه بمانید. دستورات کسب سود (Take-Profit) به شما این امکان را می‌دهند که با بستن خودکار موقعیت در زمانی که به هدف سود مشخصی رسید، سود خود را قفل کنید. این ابزارها به شما قدرت مدیریت فعال ریسک، کاهش تصمیمات احساسی و حفظ انضباط در معاملات را می‌دهند که همه این‌ها از اجزای حیاتی مدیریت ریسک موفق در دنیای پویا و متغیر معامله‌گری هستند.
 

آیا می‌توان در داکاسکوپی لوریج (اهرم) را انتخاب کرد یا از پیش تعیین شده است؟ 

به‌طور پیش‌فرض، لوریج اولیه برای ساعات عادی معامله در هر دو پلتفرم MT4 و JForex روی ۱:۱۰۰ تنظیم شده است، که به شما اجازه می‌دهد تا اهرم خود را تا ۱۰۰ برابر مقدار سرمایه‌تان افزایش دهید. اما در داکاسکوپی، ما اهمیت انعطاف‌پذیری را درک می‌کنیم. به همین دلیل امکان درخواست لوریج تا ۱:۲۰۰ را فراهم کرده‌ایم، و در عمل این اهرم بالاتر اغلب برای اکثر مشتریان ما قابل دسترسی است. (توجه داشته باشید که ممکن است محدودیت‌هایی اعمال شود).
 

نسبت لوریج در مقابل لوریج واقعی 

در حالی که لوریج مبتنی بر مارجین به صورت نسبت مارجین به ارزش کل معامله محاسبه می‌شود، همیشه نشان‌دهنده ریسک واقعی نیست. لوریج واقعی با تقسیم کل ارزش موقعیت‌های باز بر سرمایه معاملاتی شما محاسبه می‌شود. پیگیری لوریج واقعی اهمیت زیادی دارد چون ریسک واقعی شما را منعکس می‌کند.
 

انتخاب لوریج مناسب 

انتخاب سطح مناسب لوریج یک تصمیم مهم برای معامله‌گران است. معامله‌گران محافظه‌کار یا تازه‌کار در بازار فارکس ممکن است لوریج پایین‌تری مانند ۵:۱ را انتخاب کنند تا ریسک را محدود کنند. معامله‌گران باتجربه ممکن است از لوریج‌های بالاتر مانند ۵۰:۱ یا ۱۰۰:۱ استفاده کنند، اما باید این کار را با دقت و البته مطابق با شرایط مقررات محلی انجام دهند.
 

مثال‌های معاملاتی 

1.مثال معامله فارکس

فرض کنید ۵,۰۰۰ دلار در حساب معاملاتی خود دارید.
بدون اهرم (لوریج ۱:۱) فقط می‌توانید با ۵,۰۰۰ دلار معامله کنید.
اما با لوریج ۵۰:۱، می‌توانید موقعیتی به ارزش ۲۵۰,۰۰۰ دلار (۵۰ برابر سرمایه خود) کنترل کنید.
اگر جفت‌ارز EUR/USD را در نرخ ۱.۲۰۰۰ بخرید و قیمت به ۱.۲۰۵۰ برسد، سود شما ۲۵۰ دلار خواهد بود (۵۰ پیپ × ۵ دلار به ازای هر پیپ).
با لوریج ۵۰:۱، این سود برابر با ۵٪ بازده روی سرمایه ۵,۰۰۰ دلاری شما است.
 

2.مثال معامله سهام

فرض کنید می‌خواهید در سهام یک شرکت فناوری که قیمت هر سهم آن ۱۰۰ دلار است، سرمایه‌گذاری کنید.
با داشتن ۵,۰۰۰ دلار در حساب معاملاتی سهام خود، بدون اهرم، می‌توانید ۵۰ سهم بخرید.
اگر قیمت سهام به ۱۱۰ دلار برسد، شما ۵۰۰ دلار سود می‌کنید (۱۰ دلار سود به ازای هر سهم × ۵۰ سهم).
اما اگر از لوریج ۲:۱ استفاده کنید، می‌توانید با سرمایه ۵,۰۰۰ دلاری خود، سهامی به ارزش ۱۰,۰۰۰ دلار کنترل کنید.
در این حالت، افزایش قیمت مشابه باعث می‌شود سود شما به ۱,۰۰۰ دلار برسد و بازدهی شما دو برابر شود.
 

3.مثال معامله ارز دیجیتال

فرض کنید ۱,۰۰۰ دلار برای سرمایه‌گذاری در بیت‌کوین (BTC) دارید که قیمت هر بیت‌کوین ۵۰,۰۰۰ دلار است.
بدون اهرم (1:1):
شما می‌توانید با ۱,۰۰۰ دلار خود، ۰.۰۲ بیت‌کوین بخرید (۱,۰۰۰ دلار تقسیم بر ۵۰,۰۰۰ دلار به ازای هر بیت‌کوین).
با اهرم 10:1:
با اهرم ۱۰:۱، می‌توانید موقعیتی به ارزش ۱۰,۰۰۰ دلار را با سرمایه ۱,۰۰۰ دلاری خود کنترل کنید.
شما ۹,۰۰۰ دلار وام می‌گیرید تا موقعیت بزرگ‌تری باز کنید.
اگر قیمت بیت‌کوین ۱٪ افزایش یابد، سود شما ۱۰۰ دلار خواهد بود (۱٪ از ۱۰,۰۰۰ دلار)، که معادل بازدهی ۱۰٪ روی سرمایه اولیه ۱,۰۰۰ دلاری شما است.
 

4.مثال معامله کالایی

فرض کنید قیمت نفت خام آمریکا (US Crude Oil) ۶۰ دلار به ازای هر بشکه است و شما قصد خرید ۱۰۰۰ بشکه را دارید. بدون اهرم، برای خرید این مقدار نفت نیاز به ۶۰,۰۰۰ دلار خواهید داشت.
اما اگر با دوکاسکپی معامله کنید، ما قرارداد اختلاف قیمت (CFD) نفت خام آمریکا را با اهرم 1:1 ارائه می‌دهیم. در این حالت، هر ۱ CFD نمایانگر ۱۰۰ بشکه نفت است.
بنابراین، با ۱ CFD شما کنترل ۱۰۰ بشکه نفت را دارید. برای خرید ۱۰۰۰ بشکه نفت خام، کافی است ۱۰ CFD معامله کنید. این یعنی برای کسب دسترسی به همان مقدار نفت، به سرمایه بسیار کمتری نسبت به خرید فیزیکی آن نیاز دارید.
 

نتیجه‌گیری

اهرم ابزاری قدرتمند در معاملات فارکس است که به معامله‌گران امکان می‌دهد موقعیت‌های بزرگ‌تری را کنترل کرده و سودهای خود را به‌طور بالقوه افزایش دهند. با این حال، استفاده از آن با ریسک‌های قابل توجهی همراه است، از جمله احتمال زیان‌های چشمگیر.